De rode ballon (1956) ★★★★★

Op 1 mei 2004 werd in Brussel een groot feest georganiseerd vanwege de uitbreiding van de Europese Unie met 10 landen (veelal uit Oost-Europa). Er waren stands van elk land, luchtballonnen en we konden met de kinderen binnen in het Europees Parlement - ik heb een foto waarop ze samen in de fauteuils van het halfrond zitten met hun heliumballonnetjes. 

Heerlijke herinnering! 

Na het bezoek aan het Europese Parlement flaneerden we naar het Schuman-plein (alle straten waren autovrij) en vervolgens in de richting van de Halfeeuwfeestpaleizen. Ergens onderweg zag ik een baal stro op de stoep liggen en daarachter de mooie affiches voor Pedro Almodovars nieuwste film "La Mala Educacion', die later die maand zou voorgesteld worden op het festival van Cannes. 

Ik vroeg mijn toen 8-jarige zoon Jano om op de strobaal te gaan zitten. In zijn mond heeft hij een strootje. Ik denk dat hij dat cool vond.

Technisch is dit misschien geen topfoto, maar voor mij heeft hij een grote emotionele waarde.

Niet zonder toeval zitten er twee filmische verwijzingen in: één naar de "slechte opvoeding" van Pedro Almodovar, waarin een engelachtig jongetje een mooie, Spaanse versie brengt van het liedje "Moon River", uit "Breakfast at Tiffany's". Destijds was ik me misschien minder bewust dat dit plaatje ook verwees naar de Franse kortfilm  (34 min.)  uit 1956: "Le Ballon Rouge" of "De Rode Ballon". Die laatste zag ik deze week pas voor het eerst.

De film vertelt het zeer eenvoudige maar betekenisvolle verhaal van een jongetje (vertolkt door Pascal, het zoontje van regisseur Albert Lamorisse) die een rode ballon vindt. De ballon blijkt magische krachten te hebben want hij volgt de jongen voortaan overal. De onschuld, de vrijheid en de spontaneïteit van de jongen en zijn magische ballon worden achtereenvolgens belaagd door zijn moeder, de kerk, de school en een bende kwajongens, die uiteindelijk de ballon plattrappen. 

Nauwelijks tien jaar na de lynchpartijen van WOII roept deze scène zeer akelige herinneringen op ... 

Toch laat deze film ruimte voor hoop op het einde: de vrijheid, de magie en de spontaneïteit gesymboliseerd door de ballonnen, laten zich niet plattrappen: uiteindelijk zullen deze waarden altijd de bovenhand halen, lijkt regisseur Albert Lamorisse ons gerust te stellen!

"Le Ballon Rouge" won talloze prijzen op festivals, waaronder de Gouden Palm voor de Beste Kortfilm in Cannes en de Oscar voor het Beste Scenario (1956). Dat is niet verwonderlijk: elk beeld in dit bescheiden meesterwerk (★★★★★) ziet er perfect uit. Deze film werd dan ook gedraaid in  Technicolor - een procédé waarbij twee negatieven tegelijk worden belicht; elk van deze negatieven heeft een andere kleurgevoeligheid. Het resultaat is - ook hier weer - verbluffend. Met dank aan de smetteloze kopij, die op dvd beschikbaar is samen met het in mooi zwart-wit gefilmde "Crin Blanc" (★★★★☆) - zie hieronder.

10 Classic Technicolor Films From Hollywood's Golden Age That Still Hold Up Today

Net zoals "I Vitelloni" (zie mijn andere blog) is "Le Ballon Rouge" één van die films die me de laatste jaren weer leerden houden van het 4:3 beeldformaat. De beeldopbouw (compositie) en beelduitsnede (cadrage) in deze films (met veel diagonale lijnen) zijn om vingers en duimen bij af te likken!

Films werden aanvankelijk gemaakt met een beeldverhouding van 4 eenheden (in de breedte) bij 3 (in de hoogte). Bij de intrede van de (zwart-wit) tv (die hetzelfde formaat hanteerde) in de late jaren vijftig kreeg de filmsector zware klappen. Om terug mensen naar de zalen te lokken, werden nieuwe films in breedbeeld (bv. met een verhouding van 16 bij 9, of in afwijkende formaten: anamorf) gedraaid, en dit in zo levendig mogelijke kleuren, bv. Technicolor. Het was de tijd van de musicals (bv. Singing in the Rain) en de massaspektakels (zoals Ben Hur).

Regisseur Albert Lamorisse werd al in 1953 bekend met zijn 40' durende film "Crin Blanc" (ook met zijn zoontje Pascal). De film heeft een vergelijkbare thematiek maar biedt minder hoop op redding op het eind. 

Pascal Lamorisse in "Crin Blanc"

Albert Lamorisse is tevens de uitvinder van het bordspel Risk. Postuum won hij nog de Oscar voor de Beste Documentaire nadat hij in 1970 tijdens het draaien van een documentaire in Iran omkwam bij een helikopterongeval.

Pascal was op dat moment twintig jaar oud. Hij zou zich later, als filmrestaurateur, toeleggen op het behoud van de artistieke erfenis van zijn vader. Hij is nu 75 jaar oud.

De jonge Pascal Lamorisse

© it

Een verwijzing naar "Le Ballon Rouge" in de horrorfilm "It" 

(let op de gesatureerde kleuren).